چیستی علوم اسلامی و رابطۀ آن با علوم انسانی از منظر شهید مطهری

هدف: دین و انبیا برای انسان‌سازی، هدایت، تربیت و سعادت انسان آمده‌اند واز طرفی، موضوع علوم انسانی نیز انسان و مسائل فردی و اجتماعی اوست. از این رو، معارف قرآنی با مسائل علوم انسانی در بسیاری از موضوعات دارای مرز مشترک است. از این رو، هدف این نوشتار، یافتن رابطۀ معنادار بین علوم اسلامی و علوم انسانی از منظر شهید مطهری بوده است. روش: پژوهش حاضر با نگاه کیفی از روش توصیفی با تحلیل محتوا به شیوۀ کتابخانه‌ای استفاده کرده است. یافته‌ها: 1. تمام علومی که در رشد و تعالی انسان و برآورده کردن نیازهای لازم جامعۀ اسلامی مؤثرند، اگر دارای ماهیت از اویی و به سوی اویی باشند، از باب فریضه در زمرۀ علوم اسلامی قرار دارند. 2. استاد مطهری در بعضی از حوزه‌ها از جمله تعلیم و تربیت، اخلاق، جامعه و تاریخ، حقوق زنان و مسائل خانوادگی، رهبری و سیاست و حتی اقتصاد، هر چند محدود، به تولید علوم انسانی اسلامی پرداخته‌اند. 3. علوم انسانی غرب به دلیل شکل‌گیری در بستر اندیشه‌های مادی و طبیعت‌گرایانه، با محوریت تجربه و عقل ابزاری و جهت‌گیری سکولار با اهداف امانیستی، علوم انسانی مورد نظر اسلام نیستند. نتیجه گیری: علوم انسانی اسلامی مورد نظر شهید مطهری دارای ماهیت توحیدی، فطرت‌گرا، مستند به منبع وحی و سنّت و آرای اندیشمندان اسلامی‌اند و از داده‌های عقل کلی و شهودی و وحی، افزون بر داده‌های علوم تجربی و آماری مدد می‌جویند.